Uzun ve memnun bir hayat yaşamak: Julia Roberts her sinemanın sonunda zafer kazanır ve hem Simba hem de Küçük Deniz Kızı da sonsuza dek memnun yaşadılar. Lakin uzun ve sağlıklı bir hayat yaşamak yalnızca masalların ve romantik güldürülerin konusu değildir. Dünyanın bunu ince bir sanata dönüştürdükleri yerler vardır. İnsanların alışılmadık derecede yaşlı yaşadıkları yahut alışılmadık derecede memnun oldukları yerler. Onlardan ne öğrenebiliriz?
1. AKDENİZ DİYETİ UYGULAYIN
Açık olanla başlayalım. Sağlıklı bir diyet, uzun ve sağlıklı bir ömür sürmek kelam konusu olduğunda en kıymetli faktörlerden biridir. Meyvelerin, sebzelerin, bakliyatların ve kuruyemişlerin sizin için uygun olduğunu söylememize gerek yok. Lakin yapabileceğimiz şey, daha uzun bir hayat stiline katkıda bulunan üç dünya mutfağından bahsederek size ilham vermek.
Akdeniz’de yedikleri günlük makarna, paella ve pita ekmekleri, Avrupa’nın daha güneşli tarafında insanları sağlıklı tutuyor. İtalya, İspanya, Fransa, İsrail ve Malta’da 83 yaşına kadar yaşamayı bekleyebilirsiniz.
Ve San Marino, 85 yaşında global ömür beklentisi listesinde bile tepede. Akdeniz diyeti, kardiyovasküler hastalık riskinizi azaltır ve ömür beklentisini artırır. Bol zerzevat, zeytinyağı ve orta sıra balık buna katkıda bulunur. Ayrıyeten orta seviyede süt eserleri, et ve alkol tüketimi de.
Ayrıca, muharrir ve gezgin Dan Buettner tarafından dünyanın en keyifli ve en sağlıklı yeri olarak isimlendirilen beş ‘mavi bölgeden’ biri olan Sardunya’da , sakinler uzun ve sağlıklı bir ömür sürecek kadar şanslılar. Burada bol ölçüde meyve, zerzevat ve fasulye yiyorlar. Ve zeytinyağından da kaçınmıyorlar. Et nadiren menüde yer alıyor. Lakin, öte yandan, omega-3 açısından güçlü bir koyun peyniri olan pecorino, favori bir atıştırmalık.
2. YÜZDE SEKSEN TOK OLDUĞUNUZDA YEMEYİ BIRAKIN
‘Hara hachi bun me’ uygulaması, birebir vakitte bir ‘mavi bölge’ olan Japonya’nın Okinawa adasında uzun ve keyifli bir ömrün sırlarından biri olarak kabul edilir. Burası dünyadaki en fazla yüz yaşını geçmiş beşere mesken sahipliği yapmaktadır.
Her öğünden evvel, sakinler kendilerine sırf yüzde seksen doyana kadar yemeleri gerektiğini hatırlatmak için ‘hara hachi bun me’ sözcüklerini söylerler. Bu , ortalama bir Avrupalı veya Amerikalıdan daha az kalori tükettikleri ve bu da onları daha uzun mühlet sağlıklı tuttukları manasına gelir.
3. ORTA SEVİYEDE İDMAN İÇİN VAKİT AYIRIN
Egzersiz bedeniniz ve zihniniz için sağlıklıdır. İdman gücünüzü artırır, geceleri daha düzgün uyumanıza yardımcı olur ve obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskinizi azaltır. Ayrıyeten, idman yapan ve spor yapan bireyler daha fazla özgüvene sahiptir, daha az korkuludur ve depresyon riskleri daha düşüktür.
Çeşitli mavi bölgelerin ortak noktalarından biri de nüfusun her gün idman yapmasıdır. CrossFit’ten yahut maraton koşmaktan bahsetmiyoruz, orta seviyede antrenmandan bahsediyoruz.
Mavi bölgelerin birçoklarında yürüyüş popülerdir: Kaliforniya’daki Loma Linda’da beşerler süratli yürüyüş yapar; Sardunya’da birçok insan yaşlılıklarına kadar koyun gütmeye devam eder; Kosta Rika’daki Nicoya’da ise yürüyüş en yaygın ulaşım biçimidir.
Yürümek onları yalnızca fizikî olarak sağlıklı tutmakla kalmıyor; komşularıyla güçlü münasebetler kurmalarına ve açık havada sağlıklı vakit geçirmelerine de yardımcı oluyor.
Hangi antrenman cinsini seçerseniz seçin, tıbbi tavsiye haftada en az 150 dakika orta yahut ağır antrenman yapmanız ve haftada iki defa kas ve kemik güçlendirici aktiviteler yapmanız gerektiğidir.
4. YAŞLILIK DEVRİNİZDE BİLE HAYATA FAAL KALIN
Ancak spor bizi formda ve sağlıklı tutan tek antrenman çeşidi değildir. Bu, ismini İkarus’tan alan Yunan adası İkarya’da çok yeterli bilinen bir şeydir; güneşe çok yakın uçan, yere çakılan ve genç yaşta ölen mitolojik adam.
İronik olarak, Ikaria’daki beşerler alışılmadık derecede yaşlı yaşıyor: Üç şahıstan biri 90 yaşına ulaşıyor. Sırları ne? 65 ila 100 yaş ortasındaki erkeklerin yüzde sekseni hala cinsel olarak faal. Memnun ve sağlıklı kalmanın bariz bir halde keyifli bir yolu.
5. SEBZELERİNİZİ SOTELEYİN, FIRINLAYIN YAHUT BUHARDA PİŞİRİN
Asya’da, zerzevatları kaynatmanın bir israf olduğunu anlıyorlar. Brokoli ve karnabahar, kansere karşı müdafaa sağlayabilen antioksidanlarının yüzde 75’ini kaynar suda kaybeder. Birçok Asya mutfağında sebzeler yumuşayana kadar çorbalarda pişirilir.
Bu formda besinleri dökmezsiniz ve bunun yerine çorba sıvısında tüketirsiniz. Ayrıyeten Asyalılar sebzelerini buharda pişirmeyi, sotelemeyi yahut fırınlamayı daha çok tercih ederler. Tüm bu prosedürler sebzelerdeki besinleri kaynatmaktan daha güzel korur.
6. İKİGAİ’NİZİ BULUN
Bunu tüm mavi bölgelerde tekrar tekrar görüyoruz: Beşerler toplumsal temaslarla dolu manalı bir hayat yaşadıklarında daha uzun yaşarlar. Bu bölgelerde manalı bir hayat yaşamakla ilgili en ünlü terim Japonca ‘ikigai’ sözüdür . Fakat İskandinavya’da da manalı bir hayat yaşamanın nasıl yapılacağı konusunda sahiden yeterli bir anlayışa sahipler.
Japonca ‘ikigai’ kavramı tam manasıyla şu manaya gelir: Yaşama nedeni ve Japonların manalı hayatlar yaşamasına yardımcı olur. Uygun olduğunuz şeyin, dünyanın gereksinim duyduğu şeyle, sevdiğiniz şeyle ve para kazanabileceğiniz şeyle buluştuğu noktada ikigainizi bulursunuz.
Japonlar ikigailerini sezgisel olarak ve hayatları boyunca takip ederler. Bu formda Japonlar emeklilikten sonra bile vücutlarını ve zihinlerini faal meblağlar.
7. İSKANDİNAVYA’NIN ‘HYGGE’, ‘LAGOM’ VE ‘FRİLUFTSLİV’ KAVRAMLARINI BENİMSEYİN
Muhtemelen bir arkadaşınızın oturma odasında sempatik sehpa kişisel gelişim kitabı ‘Hygge Nasıl Yapılır’ı görmüşsünüzdür . Hygge, rahat bir hayat yaşamayı tabir eden Danimarka konseptidir. Bir tatmin duygusu uyandıran şuurlu bir rahatlıktır.
Hygge, hayattaki küçük ve inanç verici şeylerden, örneğin bir fincan taze filtre kahve, rahat örme çoraplar, şömine ve koyun postundan bir örtü üzerinde kitap okumaktan zevk ve doyum almayı öğretir.
Ancak 2017’de The Guardian , İsveççe ‘lagom’ terimi lehine tüm hygge konseptinin sonunu ilan etti: Tam olarak kâfi olanla yaşama sanatı. Ne çok fazla, ne çok az, fakat tam olarak kâfi.
Bu kavrama nazaran yaşamak, mükemmeliyetçiliği ve ‘şunu yahut bunu elde edersem hayatım daha düzgün olacak’ fikrini bırakmak manasına gelir. Bu halde, mevcut durumunuzda daha fazla memnuniyet bulacaksınız.
Ve sonra Norveççe friluftsliv terimi var. Sözün tam manasıyla açık havada yaşamak yahut açık hava hayatı. Yıldızların altında uyumak, yürüyüş yapmak, kamp yapmak, gölde yüzmek. Norveçlilere nazaran bunların hepsi memnun bir zihin durumuna katkıda bulunur.
Eğer bu ülkelerin dünyanın en memnun yerleri listesindeki sıralamalarına bakılacak olursa, işe yün çoraplar alarak (Danimarka 3. sırada) başlayalım, sonra meskenlerimizi düzenleyelim ki elimizde yalnızca kâfi çorap kalsın (İsveç 6. sırada) ve en son da en yakın göle yahut okyanusa buz üzere bir dalış yapalım (Norveç 8. sırada).